1.Տրված բառերից որոնքեն հոմանիշ փառաբանել բառին

Ներբողել, նպաստել, գովաբանել, օրհներգել, բարեբանել, դրվատել, գովերգել:

   2. Ո՞ր շարքի ոչ բոլորբառազույգերնեն կազմված հականիշներից:

1) վճիտ–  պղտոր, նենգ– ժպտադեմ, հնարամիտ  – անճար

2) համերաշխ– գժտված, առինքնել – վանել, օրինաչափ – պատահական

3) պիղծ–սուրբ, գաճաճ–բարձրահասակ, ջրարբի –անջրդի

4) պատվարժան–անարգ, գեղատեսիլ – անհրապույր, եդեմ –դժոխք

3. Ո՞ր շարքի ոչ բոլոր բառազույգերնեն հականիշներ:

1) ոռոգելի – անջրդի, փառասեր– ինքնասեր,ապառիկ – կանխիկ, վեհանձն – փոքրոգի

2) պիղծ– սուրբ,  ստվարաթիվ – փոքրաքանակ, կանուխ– ուշ, հաշտվել – գժտվել

3) խոժոռվել–ժպտալ, անհյուրընկալ–վանատուր,ուռուցիկ –գոգավոր, թուլանալ – սաստկանալ

4) սքողված–անթաքույց, վանել– առինքնել, առանցքային – երկրորդական , ընկնել– հառնել

4. Ո՞ր նախադասության մեջ սղոցել–ը փոխաբերական իմաստով չի գործածվել:

1) Միայն երբեմն –երբեմն լռությունը սղոցում էին ինչ–որ հնչյուններ՝ կանացի բարձր ծիծաղ, հարբածների վեճ:

2) Ծուռումուռ փայտը սղոցելով չի հարթվի:

3) Երեխան իր միալար լացով սղոցում էր բոլորի նյարդերը:

4) Հունվարյան խստաշունչ ցուրտը սղոցում էր մուրացիկների ոսկորները:

5. Ո՞ր նախադասության մեջ փոխաբերական իմաստով գործածվածբառ կա:

1) Բարձրադիր սարավանդը շրջապատված էր բնության գեղեցիկ տեսարաններով :

2) Օրիորդն այնպես էր պճնվել, ասես զարդարված տոնածառ լիներ:

3) Պողպատյա կամքի տեր այդ մարդը վշտից  կուչ էր եկել:

4) Ամեն կողմից նրան էին նայում դողէրոցքով ախտահարված մանուկներ՝ խոր ընկած ակնակապիճներով։

1)2

4) 6:08 րոպե

2)4

3)14

4)3

2)6

1)100

3)12

3)14

2)7

10

40գ․

«A Clockwork Orange»

Anthony Burgess’s terrifying dystopian novel «A Clockwork Orange» portrays a world of extreme violence, police brutality, and state control. Alex, the narrator and main character, lives for violence and the graphic scenes of beatings and rape are seen from his point of view.The moral question at the heart of the novel is revealed when, to get out of jail, Alex volunteers for an experimental programme that will turn him from a violent thug into a model citizen. The book asks whether goodness without free will is goodness at all.

In 1971, Stanley Kubrick’s film of the novel came out in the US.Banned for its extreme violence in parts of the US, and by a number
of councils in Britain when it was released there, the film suddenly drew atention to the novel. There were unsuccessful attempts to remove it from some US libraries, and a bookseller in Utah, was briefly arrested for selling it. Ironically, the most effective ban of the film was by
Kubrick, who came to believe that it inspired violence and took it out of
Circulation in the UK in 1973. The film was not re-released until 2019

Կետադրի՛ր նախադասությունները․
1. Արսենը՝ այդ երիտասարդը, մանուկ հասակից մայրական խնամք չէր տեսել։
2. Ճնշում.Ճնշման միավորները։
3. Նա հևում էր․ախր շատ էր  վազել։

4. Նա ամենը չասաց ժողովում. անչափ  հուզված էր  թագավորի հրովարտակից։
5. Մայրն ասաց. -Գնա՛  որդիս, և շուտ վերադարձիր:
6.  Գիրք կարդալով՝ դու գրքերում, շատ նորանոր բան կիմանաս․Շատ շատերից, շատ բաներում, մտքով հեռու կսլանաս։
7. Եկա, տեսա, հաղթեցի։
8. -Սիրելի’ս, գնա’  տուն։
9. Համաձայն օրենքի`  դուք  պետք է պարգևատրվեք։
10. Դուք,  համաձայն օրենքի,  պետք է պարգևատրվեք։ /սա հիմունքի պարագայով  է.  ձևի պարագայի դեպքում ոչինչ չի դրվում /
11. Արամը՝ մեր դասարանի գերազանցիկը, պարգևատրվեց։
12. Փառանձեմի  կնոջ՝ ամենամտերիմ  քրոջ դժբախտությունը, ցնցել էր ամենքին։  /սա  դժվար է. մտքի  շփոթից  խուսափելու համար` ի՞նչ անենք…./
13. -Գոհա՜ր, ես եմ, բա՛ց արա։
14. Մարդ եմ փնտրում, մարդ՝ ուրախ, երջանիկ,  չդժգոհող….
15. Ես սիրով ընդունեցի առաջարկը՝ ուսուցիչ լինել  այդ հեռավոր գյուղում։
16. Դու ինքդ շատ լավ գիտես։
17. Գլուխը փեշի տակ՝ գնում էր օտարության։
18. Սիամանթոն (Ատոմ Յարճանյան) և Մեծարենցը (Միսաք Մեծատուրյան) արևմտահայ պոեզիայի հսկաներից են:

1. Առանձին սյունակներով դուրս գրեք պարզ և ածանցավոր բայերը․ որոշե՛ք, թե դրանք որ խոնարհման են պատկանում։
Մինչև 20-րդ դարի երկրորդ կեսը մարդը դեռևս չէր կարողացել հաղթահարել Երկրագնդի ձգողական ուժը և հնարավորություն չէր ունեցել թափանցելու տիեզերական ազատ տարածություն, լինել երկնային մարմինների վրա, անմիջականորեն հետազոտել այդ մարմինների բաղադրության մեջ մտնող քիմիական տարրերը:

Նրանց քիմիական կազմության միակ լրաբերը լույսի ճառագայթն էր: Բայց մարդկային հանճարը ալիքային այդ նեղ լուսամուտից քամեց զարմանալիորեն շատ տեղեկություն: Տակավին 17-րդ դարի կեսին՝ 1666 թ., Իսահակ Նյուտոնը նկատեց, որ ապակյա եռանկյուն հատվածակողմով (պրիզմա) անցնող ճառագայթները պատի վրա ծիածանանման մի լուսակ (սպեկտը) են առաջացնում։ Նյուտոնը կռահեց, որ լույսի ճառագայթների փունջը, որը գալիս է Արեգակից, կազմված է ալիքի տարբեր երկարություն ունեցող ճառագայթներից, որոնք տարբեր չափով են բեկվում ապակյա հատվածակողմում։ Փաստորեն այստեղից էլ սկսվեց ճառագայթներ գունակազմական վերլուծությունը, որը երկնային մարմինների ճանաչման մի հզոր ու անփոխարինելի միջոց դարձավ (ՀԳ)։
Չէր կարողացել, չէր ունեցել, լինել, քամեց, նկատեց, առաջացնում են, կռահեց, գալիս է, կազմված է, բեկվում են, սկսվեց, դարձավ։

2. Առանձնացրե՛ք ածանցավոր բայերն ըստ տեսակների (սոսկածանցավոր,պատճառական, բազմապատկական, կրավորական):

ա) Անվանել, գժվեցնել, գտնել, թոշնել, երկնչել, զանազանել, զբոսնել, իջնել,

որոնել, հասցնել, հայտնել, հորինել, հիմնել, հասնել, տեսնել, օթևանել, ելնել,

մթնել, մեկնել, դեղնել, խթանել, յուղոտել, հագնել, ճանաչել, զեղչել, կանչել,

թռչել, շնչել, գոչել, հնչել, գրվել

բ) Եզրապատել, կոտրատել, ընդհատել, վանկատել, փախցնել, կոչել, կորչել,

շառաչել, սիրվել, թռչկոտել, մոտեցնել, կտրատել, վրդովվել, ներկոտել,

բոցկլտալ, մտնել, դիպչել, ճխլտել, խաղացնել, հեռանալ, քնեցնել արագաց-

նել, պոկոտել, մոտենալ, փախչել:
Սոսկածանցավոր- անվանել, գտնել, թոշնել, երկնչել, զանազանել, զբոսնել, իջնել, որոնել, հայտնել, հորինել, հիմնել, հասնել, տեսնել, օթևանել, ելնել, մթնել, մեկնել, դեղնել, խթանել, հագնել, ճանաչել, զեղչել, կանչել, թռչել, շնչել, գոչել, հնչել, ընդհատել, կոչել, կորչել, շառաչել, բոցկլտալ, մտնել, դիպչել, ճխլտել, փախչել, արագացնել, քնեցնել, գեռանալ, խաղացնել։
Պատճառական- գժվեցնել, հասցնել, փախցնել, մոտեցնել, խաղացնել, քնեցնել։
Բազմապատկական- յուղոտել, կոտրատել, վանկատել, թռչկոտել, կտրատել, ներկոտել, պոկոտել։
Կրավորական- գրվել, սիրվել, վրդովվել։

3. Կազմե՛ք հետևյալ բայերի պատճառականը (ածանցով կամ տալ բայի հարադրությամբ).

ա) Խոնավանալ, մոտենալ, թռչել, վերանալ, իջնել, գրել, մոռանալ, մերձենալ,
մորթել, հասնել, թարմանալ, փախչել, նվազել, կորչել, մգանալ, խաղալ, սպի-
տակել, տափակել
բ) Մտնել, վազել, նստել, երկարել, կարճանալ, նկարել, հնանալ, սառչել,
կպչել, հասկանալ, դադարել, մոլորվել, հաշտվել, պոկել հաչել, ուտել, սատկել, տափականալ, կազմել

Խոնավեցնել, մոտեցնել, թռչեցնել, վերացնել, իջեցնել, գրեցնել, մոռացնել, մերձեցնել, մորթեցնել, հասցնել, թարմացնել, փախցնել, նվազեցնել, կորցնել, մգեցնել, խաղացնել, սպիտակեցնել, տափակեցնել, մտցնել, վազեցնել, նստեցնել, երկարեցնել կարճացնել, նկարացնել, հնացնել, սառչեցնել, կպցնել, հասկացնել, դադարեցնել, մոլորեցվել, հաշտեցվել, հաչեցնել, ուտեցնել, սատկացնել, կազմեցնել։

4. Գտե՛ք սխալ բայաձևերը, ուղղե՛ք և բացատրե՛ք։
ա) Խոսացած, դիպչեցինք, խստացնել, հարցրեցի. մուրացող, խլացնել հանգչեց, վիճվել, մի՛ գրեցեք, թռչիր. խաչակնքվել, քծնել, սառում էն, սրդողաց, խնդրվել, ասեց։ բ) Հաջողացրեցինք, բուրող, ուռչած, կպչի՛ր, տուժված, փախչել է, ուտեցնել, մոտեցրա՛, կպնելիս, կապնվել, բռնվեց (կառչեց), մի՛ կորի, ճաքճքված, զանգվել, աշխատեցնել:
Մոտեցրա-մոտեցրու
վիճվել-վիճել
սառում էն- սառումեն
սրդողաց-սրտդողոց
ասեց-ասաց
կապնվել-կապվել

Թեմա — հիպպոթերապիան որպես մանկական ուղեղային կաթված ունեցող երեխաների բուժման մեթոդ։

Ղեկավար — Սուսաննա Չալիկյան

Նպատակ — ուսումնասիրել թե ինչ ազդեցություն է տալիս հիպպոթերապիան։

Հետազոտականի արդյունքում կհասկանաք հիպպոթերապիաի ազդեցությունը մանկական ուղեղային կաթված ունեցող երեխաների վրա:

Աշխատանքի ընթացք ՝

https://docs.google.com/document/d/1zi7zclSaAtuwXSNqmgw_NocJucUW0DXs3Khd11bQOiM/edit?usp=sharing

Տրված բառերից  որո՞նք են  հոմանիշ փառաբանել բառին. 

Ներբողել, նպաստել, գովաբանել, օրհներգել, բարեբանել, դրվատել, գովերգել: 

   2. Ո՞ր շարքի  ոչ բոլոր  բառազույգերն են  կազմված հականիշներից: 

1) վճիտ–  պղտոր, նենգ– ժպտադեմ, հնարամիտ  – անճար 

2) համերաշխ– գժտված, առինքնել – վանել, օրինաչափ – պատահական 

3) պիղծ–սուրբ, գաճաճ–բարձրահասակ, ջրարբի –անջրդի 

4) պատվարժան–անարգ, գեղատեսիլ – անհրապույր, եդեմ –դժոխք 

3. Ո՞ր շարքի  ոչ բոլոր  բառազույգերն են հականիշներ: 

1) ոռոգելի – անջրդի, փառասեր– ինքնասեր,ապառիկ – կանխիկ, վեհանձն – փոքրոգի 

2) պիղծ– սուրբ,  ստվարաթիվ – փոքրաքանակ, կանուխ– ուշ, հաշտվել – գժտվել 

3) խոժոռվել–ժպտալ, անհյուրընկալ–վանատուր,ուռուցիկ –գոգավոր, թուլանալ – սաստկանալ 

4) սքողված–անթաքույց, վանել– առինքնել, առանցքային – երկրորդական , ընկնել– հառնել 

4. Ո՞ր նախադասության մեջ   սղոցել–ը   փոխաբերական իմաստով չի գործածվել: 

1) Միայն երբեմն –երբեմն լռությունը սղոցում էին ինչ–որ հնչյուններ՝ կանացի բարձր ծիծաղ, հարբածների վեճ: 

2) Ծուռումուռ փայտը սղոցելով չի հարթվի: 

3) Երեխան իր միալար լացով սղոցում էր բոլորի նյարդերը: 

4) Հունվարյան խստաշունչ ցուրտը սղոցում էր մուրացիկների ոսկորները: 

5. Ո՞ր նախադասության  մեջ փոխաբերական իմաստով գործածված բառ կա: 

1) Բարձրադիր սարավանդը շրջապատված էր բնության գեղեցիկ տեսարաններով : 

2) Օրիորդն այնպես էր պճնվել, ասես զարդարված տոնածառ լիներ: 

3) Պողպատյա կամքի տեր այդ մարդը վշտից  կուչ էր եկել: 

4) Ամեն կողմից նրան էին նայում դողէրոցքով ախտահարված մանուկներ՝ խոր ընկած ակնակապիճներով։ 

************************************************************************************************************** 

1․ Ի՞նչ է ցույց տալիս գոյականը. 

 1) առարկա, 2) գործողություն, 3)առարկայի հատկանիշ, 4) գործողության հատկանիշ 

2. Ո՞րը գոյականի քերականական հատկանիշներից չէ . 

1. թիվը, 2) հոլովը, 3)առումը, 4) դեմքը 

3. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են գոյականներ. 

                1) խնդրագիրք, վեհապանծ,սովորույթ, բարություն 

                2) խռչակ, պատարագ, թուխպ, ճամփորդ 

                3) խոհուն, ուսմունք, բազկերակ, կաթսա 

                4) մթնշաղ, ընձուղտ, թմբիր, շինծու 

4. Ո՞ր շարքում գոյական չկա. 

                1) արևաշող, ամենուրեք, առաջին,վաղորդայն 

                2) ալեծածան,նկարագիր, մեծահամբավ, ժամանակավոր 

                3) երկարատև, շիկահեր,վարելահող, քինախնդիր 

                4)  բարեսիրտ, արծաթափայլ,կամարակապ, ազատախոհ 

5. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են իրանիշ գոյական. 

            1) տոհմածառ, հենասյուն, պատվիրակ,պտուտակ 

            2) հասմիկ, դիտորդ, կողմնակից, բաժակ 

            3) չվերթ, սպա, անապատ, տառեխ 

            4) հավատարմագիր, ծաղկատոն, կիզակետ 

6. Դուրս գրել այն բառերը, որոնց հոգնակի թիվը սխալ է կազմված․ 

  
Ճամփեզրեր, մեծատուներ, անցագրեր, քարայծներ, սպունգներ, մանկագիրներ, սպիեր, վաճառականեր, դաշնագրեր, ֆիդայիններ: 

Մեծատուններ, վաճառականներ, ֆիդայիներ 

7. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերի հոգնակի թիվն է կազմվում –ներ վերջավորությամբ . 

            1) սարդոստայն, զոհասեղան, գետնահոր,քաղաքադուռ 

            2) հարսնաքույր, լուսանցք, ջրկիր, սպա 

            3) վիպագիր, գնդացիր, կենսագիր, ոստայն 

            4) սևագիր, լուսնագնաց, պատմագիր,պատմահայր 

8. Ո՞րշարքի բոլոր բառերի հոգնակի թիվն է կազմվում –եր վերջավորությամբ. 

            1) հարթավայր, զոհասեղան, գետնահոր,քարաժայռ 

            2) հարսնաքույր, նավթահոր, անձրևաջուր,սարդ 

            3) վիպագիր, երկրագունդ, սեպագիր, մարդ 

            4) սևագիր, լուսնագնաց, ժամացույց,վանահայր 

9. Որոշել՝ գոյականներից քանի՞սը չունեն ներգոյական հոլովաձև, և դուրս գրել այդ գոյականները: 

Դուստր, ժամանակ, դասագիրք, շուն, մանուկ, հորեղբայր, տանտեր, համալսարան, քաջություն, աղջիկ:                                                       

Դուստր, շուն, մանուկ, հորեղբայր, տանտեր, քաջություն, աղջիկ։ 

10. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են դրված բացառական հոլովով. 

            1) ձիուց, պատարագից, գոտուց, մարդուց 

            2) եղևնուց, բարդուց, ոզնուց, կտուց 

            3) Գուգարքից, Արփաչայից, Ակնաղբյուրից, զինակից 

            4) անունից, օրվանից, սմբակից, կուսակից 

11. Ո՞ր  շարքի բոլոր բառերն են դրված ներգոյական  հոլովով. 

            1) ձեռքում, պեղում, գրքում, մտքում 

            2) երազում, բնում, այգում, կաթսայում 

            3) գյուղում, մղում, ալբոմում, ցանցում 

            4) անտառում, օջախում, սղում, նավակում 

  

12. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են ենթարկվում վա հոլովման. 

            1) գիշեր, ամիս, շաբաթ, ժամ 

            2) րոպե, տարի, առավոտ, վաղը 

            3) օր, վայրկյան, երեկ, կեսգիշեր 

            4) ժամանակ, ցերեկ, դար, կեսօր 

13. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են ենթարկվում ոջ հոլովման. 

            1) քույր, աղջիկ, կին, ամուսին 

            2) ընկեր, տատ, աշակերտ, տեր 

            3) կնքամայր, հորաքույր, եղբայր, աներ 

            4) տիկին, խաղընկեր, տալ, մորաքույր 

13. Ո՞ր նախադասության մեջ որոշիչ հոդի գործածության սխալ կա: 

1) Ամռան երկար օրերին էլ արևն հազիվ մի քանի ժամ է լույս տալիս Մթնաձորի անտառներին: 

 2) Նալբանդյանի կերպարը հայ գրականության մեջ պատկերել են Եղիշե Չարենցը, Րաֆֆին, Պետրոս Դուրյանը: 

3) Արքայադուստրն զգում էր այդ երկնային բուրմունքը, արբեցած էր նրանով: 

4) Աստղերն արշալույսին չքացան, սուզվեցին անհունի մեջ: 

Բայ-գործողություն ցույց տվող բառեր։ Բայի ընդհանուր հատկանիշները՝ խոնարհում, կազմություն, սեռ։ Անդեմ բայեր։ Անկախ դերբայներ և կախյալ դերբայներ (ձևաբայեր)։ 

Առաջադրանք 

1․Լրացրեք շրջասությունները․ 

Ամենայն հայոց բանաստեղծ — 

Նորավեպի իշխան — 

Հայ երգի Մեսրոպ Մաշտոց — 

Հայերենի առաջին ուսուցիչ — 

Ավարայրի երգիչ — 

Սպիտակ սավան — 

Ֆուտբոլի արքա — 

2․ Գրիր ածականից կազմված տասը հատուկ անուն։ 

3․ Բացիր  հապավումները․ 

ՄԱԿ -Միացյալ ազգային կազմակերպության                                                                                                                                                 ԱՊՀ- Ակախ պետությունների համագործակցություն                                                                                                                                              ՀԷԿ – Հիտր                                                                                                                                                                     ՋԵԿ                                                                                                                                                               բուհ                                                                                                                                                             ՆԳՆ                                                                                                                                                                                       ՀՀ                                                                                                                                                          ՌԴ                                                                                                                                                               ԱԳՆ 

4․ Ընդգծիր այն  բառերը, որոնցում կա ց- նախածանցը․ 

Ցայսօր, ցպահանջ, ցամաք, ցայգ, ցարդ, ցնցոտի, ցնցուղ, ցտեսություն, ցողաթաթախ, ցին, ցմահ, ցավագար, ցուցամատ, ցցվել, ցերեկ

I’m Mary, I’m 17 years old and I’m in 12th grade.
I do music and art and am also interested in anime and various subcultures. I draw and most likely will become a designer, but I’m not sure about that, I’m also interested in theatrical art and want to make my own film, most likely abstract.
This year, one of the important events was my first visit to Europe, or more precisely to France. I spent about a week there and realized that I would really like to visit other countries, too, and that I really like traveling.
I’m in a music band, I sing there. And also about music, I can say that I listen to it a lot and really create my own.

It’s hard for me to talk about myself and I don’t really like to do it. but anyway I tried.

Հնչյունափոխություն

Երբ բառի վերջից վանկ կամ վանկեր են ավելանում, որոշ ձայնավորներ և երկհնչյուններ փոփոխության են ենթարկվում: Օրինակ՝ վեճ-վիճաբանություն, սուր-սրել, գույն-գունավոր:
Նկատելի է, որ վեճ բառի ե-ն դարձել է ի, սուր բառի ու-ն՝ ը, իսկ ույ երկհնչյունը՝ ու: Այս երևույթը կոչվում է հնչյունափոխություն:
Առաջադրանքներ՝
1.Համեմատիր դեմ-դիմաց գրված բառերը և ցույց տուր, թե հնչյունական ինչ փոփոխություններ են տեղի ունեցել.
Օրինակ՝ ջուր-ջրծաղիկ (ու-ն գաղտնավանկի ը)
ծաղիկ-ծաղկաման (ի-ն սղվել է)
համբույր-համբուրել (ույ-ու)
հին-հնամենի(Ի-ն դարձել է ը), բազուկ-բազկաթոռ(ու-ն սղվել է), պատիժ-պատժել(ի-ն դարձել է ը), ողջույն-ողջունել(ույ-ը դարձել է ու), աշխույժ-աշխուժություն(ույ-ը դարձել է ու), մատյան-մատենագիր(յա-ն դարձել է ե), պարտեզ-պարտիպզան(ե-ն դարձել է ի), գլուխ-գլխավոր(ու-ն դարձել է ը), էշ-իշամեղու(է-ն դարձել է ի):

2. Տրված բառերի վերջից բաղադրիչներ ավելացնելով՝ բառեր կազմիր այնպես, որ տեղի ունենա հնչյունափոխություն:
   ա) բուրդ, սիրտ, կույր, ճահիճ, ալյուր, կեզ, ատամնաբույժ
   բրդյա, սրտատրոփ, կուրանալ,ճահճացում, ալրաղաց, կիզակետ,ատամնաբուժություն։
   բ) վիշտ, թույլ, ծնունդ, հաշիվ, արթուն, հույն, տույժ
   վշտացած, թուլամորթ, ծննդյան, հաշվառել, արթնացած, հունական, տուժած
   3.Վերականգնիր տրված բառերի անհնչյունափոխ ձևերը՝
   ձնծաղիկ, թխահեր, սառցահատ, երգչախումբ, կիսել, ըմպանակ, մեղվապահ, հունական, կղզյակ:
   ձյուն,թուխ,սառույց, երգիչ, կես, ումպ, մեղու, հույն, կղզի
   4.Դո՛ւրս գրիր այն բառերը, որոնցում կան հնչյունափոխված
   արմատներ. վերականգնիր անհնչյունափոխ ձևերը։
   Գրադարան-գիր, մայրուղի, կատվազգի-կատու, զարդանախշ, գլխապտույտ-գլուխ, խնձորենի,
   լեզվաոճական-լեզու, երկաթապատ, շինարարական-շեն, լուսանկար-լույս, գյուղամեջ, մայթեզր,
   կուտակել-կույտ, բառիմաստ, ջրապտույտ-ջուր, տուֆակերտ, սրբապատկեր-սուրբ, ուղղաձիգ։
   Է(ե) ձայնավորի հնչյունափոխությունը
   1.Համեմատիր դեմ-դիմաց գրված բառերը և ցույց տուր, թե հնչյունական ինչ փոփոխություններ են տեղի ունեցել.
   Հովհաննես-Հովհաննիսյան(ե-ի), անեծք-անիծել(ե-ի), դեմ-դիմանկար(ե-ի), վրեժ-վրիժառու(ե-ի), վեպ-վիպասան(ե-ի)
3. Տրված բաղադրիչները միացնելով բառեր կազմիր, ուշադրություն դարձրու հնչյունափոխությանը: Օրինակ՝ կես+ա+դեմ-կիսադեմ
   Ծաղիկ+ա+ձոր, շեկ+ա+հեր, վեմ+ա+փոր, մեգ+ա+պատ, գես+աստղ, սեր+առատ, հանդես+ություն, պատվեր+ա+տու, բնագետ+ություն, հրավեր+ա+տոմս:
   Ծաղկաձոր, շիկահեր, վիմափոր, միգապատ, գիսաստղ, սիրառատ, հանդիսություն, պատվիրատու, բնագիտություն, հրավիրատոմս:
4. Վեճ, նվեր, տեր, մեջ, գեր արմատներից 2-ական բառ կազմիր այնպես, որ տեղի ունենա հնչյունի փոփոխություն:

Վիճել, վիճաբանություն, նվիրել,նվիրված, տիրակալ,տիրություն,միջնապատ,միջին,գիրանալ,գիրություն

4. Հետևյալ բառերից փակագծերում տրված բառերի և մասնիկների օգնությամբ կազմիր նոր բառեր՝ ենթարկելով անհրաժեշտ հնչյունափոխության:
   Գեր (անալ), կես (ատ), հայրենասեր (ություն), մեգ (ապատ), էշ (ատեր), պարտեզ (պան), զեն (ակիր), հրավեր (ատոմս), էշ (այծյամ), գրագետ (ություն), տեր (անալ), վեպ (ագիր):
   Գիրանալ, կիսատ, հայրենասիրություն, միգապատ, իշատեր, պարտիզպան, զինակիր, հրավիրատոմս, իշայծյամ, գրագիտություն, տիրանալ, վիպագիր:
5. Գտիր հետևյալ բառերի հնչյունափոխված մասը և վերականգնիր անհնչյունափոխ ձևերը՝
   Դիզել-դեզ, կիսամուշտակ-կես, վիպական-վեպ, իջևանել-էջ, պատվիրել-պատվեր, սիրալիր-սեր, իջվածք-էջ, տիրական-տեր, սիզավետ-սեր, զինել-զեն:
   ի ձայնավորի հնչյունափոխությունը
   1.Համեմատիր դեմ-դիմաց գրված բառերը և ցույց տուր, թե հնչյունական ինչ փոփոխություններ են տեղի ունեցել.
   Սարգիս-Սարգսյան-ի-ն սղվել է, միրգ-մրգատու-ի-ը, ջիղ-ջղային-ի-ը, կաղին-կաղնի-ի-ն սղվել է, որդի-որդյակի-ն դարձել է յա, կռիվ-կռվել-ի-ն սղվել է, խիղճ-խղճալ-ի-ը, կծիկ-կծկելի-սղվել է, մահիճ-մահճակալ-ի-ն սղվել է, կոշիկ-կոշկեղեն-ի-ն սղվել է, նկարիչ-նկարչությու-ի-ն սղվել է, կղզի-կղզյակ-ի-յա
6. Տրված բառերը տեղադրիր տրված շարքերում՝
   ի-ն սղվել է (չի արտասանվում)- Մկրտչյան, վարչություն, վերջնական, , գեղեցկանալ, փոթորկալի, մրրկածուփ, կնքել, վրձնահարված, նկարչական,
   ի-ն դարձել է ը, որը չի գրվում-նարնջագույն,դեղնավուն,բճշկական,սկզբնակետ,սրտամորոք, կարմրավուն
   Մկրտչյան, նարնջագույն, վարչություն, վերջնական, դեղնավուն, գեղեցկանալ, փոթորկալի, մրրկածուփ, բժշկական, սկզբնակետ, կնքել, վրձնահարված, նկարչական, սրտամորմոք, կարմրավուն:
7. Բառերը տեղադրիր համապատասխան շարքերում՝
   որդյակ, քաղաքացիություն, տարեվերջ, աղավնյակ, ուղենիշ, գերություն, գերեվարել, հոգեբան, ոսկեթել, ոսկերիզ, փոշոտ, բարություն, բարեպաշտ, ուղեգորգ, թշնամանալ, փոշեծածկ, կենդանություն, կղզիանալ, այգեպան, տարեդարձ, որդեգրել:
   Բառավերջի ի-ն
   ա) Դարձել է ե-տարեվերջ,ուղենիշ,գերություն,գերեվարել,հոգեբան,ոսկեթել,բարեպաշտ,ուղեգորգ, փոշեծածկ,այգեպան,տարեդարձ,որդեգրել
   բ) Ընկել է-ոսկերիզ,փոշոտ,բարություն,թշնամանալ,կենդանություն,
   գ) դարձել է յ-որդյակ,աղավնյակ,
   դ) պահպանվել է-քաղաքացիություն,կղզիանալ,
   4.Հետևյալ բառերից փակագծերում տրված բառերի և մասնիկների օգնությամբ կազմիր նոր բառեր՝ ենթարկելով անհրաժեշտ հնչյունափոխության:
   Թիվ (նշան), գին(ցուցակ), ուղի(գիր), միս(գործ), գարի(հաց), ծաղիկ(թերթ), դեղին(մորթ), խնդիր(գիրք), սիրտ(ցավ), բարի(կամ), այգի(պան), հոգի(ակ), երկիր(բան):
   Թվնշան), գնացուցակ, ուղեգիր, մսագործ, գարեհաց, ծաղկաթերթ, դեղնամորթ, խնդրագիրք, սրտցավ, բարեկամ, այգեպան, հոգյակ, երկիրաբան
   Ու ձայնավորի հնչյունափոխությունը
   1.Համեմատիր դեմ-դիմաց գրված բառերը և ցույց տուր, թե հնչյունական ինչ փոփոխություններ են տեղի ունեցել.
   մուր-մրոտ-ու-ը, մեղու-մեղվաբույծ-ու-վ, նուռ-նռնենի-ու-ը, առու-առվակ-ու-վ, աղմուկ-աղմկել-ու-ը, սուր-սրամարտ-ու-ը, ծուխ-ծխախոտ-ու-ը, ածուխ-ածխահանք-ու-ը, մասուր-մասրենի-ու-ը, բլուր-բլրակ-ու-ը, թթու-թթվաշ-ու-ը, ապուշ-ապշել-ու-ը:
8. Տրված բառերից յուրաքանչյուրով 2-ական բառ կազմիր այնպես, որ տեղի ունենա հնչյունի փոփոխություն՝
   լուռ, սուտ, ջուր, հուր, մութ, ձուկ, տուն, սուրբ:
   լռել,լռակյաց, ստել,ստահակ, ջրել,ջրցան, մթություն,մթնշաղ, ձկնամթերք,ձկնաբուծարան, տնակյաց,տնային, սրբություն,սրբապիղծ
9. Հետևյալ բառակապակցությունների դիմաց համապատասխան բառեր գրիր: Օրինակ՝ հրդեհ հանգցնող-հրշեջ
   լուր բերող-լրաբեր, սուտ խոսող-ստախոս, ձուկ որսացող-ձկնորս, տունը պահող-տնապահ, ծուխը տնից հեռացնող-ծխատար, ջուր կրող-ջրակիր, հաճախ լուռ մնացող-լռակյաց, թթի ծառ-թթենի, լեզվի մասնագետ-լեզվաբան, ձվի ձև ունեցող-ձվաձև:
10. Վերականգնիր հետևյալ բառերի առաջին բաղադրիչի անհնչյունափոխ ձևը: Օրինակ՝ ծաղկաբույլ-ծաղիկ:
    Մտամոլորժ-միտ, վիրաբույժ-վերք, զինագործ-զեն, ըմպանակ-ումպ, գրադարակ-գիր, երկնասույզ-երկին, լծկան-լուծ, սրընթաց-սուր, կիսալուսին-կես, մրրկահույզ-մտրակ, բուսաբան-բույս:
11. Շարքերից ընտրիր իմաստով մոտ բառերը՝
    ա) ջրել, մթնել, գլխավորել, ամրանալ, խորհրդածել, ապշել
    բ) զարմանալ, մտորել, խավարել, պնդանալ, ոռոգել, առաջնորդել
12. Որոշիր, թե ինչ հնչյունափոխության է ենթարկվել ու ձայնավորը հետևյալ բառերում, գրիր տրված օրինակի պես՝
    Օրինակ՝ ցրտահար-ցուրտ (ու-ը)
13. ցրտահար, գլխային-ու-ը, գարնանային-ու-ը, լեզվակ-ու-վ, ձվակեր-ու-վ, գնդաձև-ու-ը, շնչավոր-ու-ը, նռնենի-ու-ը, խորհրդավոր-ու-ը, շրթնային-ու-ը, բրդատու-ու-ը, նրբագեղմ-ու-ը, ամրացնել-ու-ը, թթվել-ու-վ, առվահան-ու-վ, կատվախաղ-ու-վ, լծկան-ու-ը, ձկներ-ու-ը:
14. Հետևյալ բառերից փակագծերում տրված բառերի և մասնիկների օգնությամբ կազմիր նոր բառեր՝ ենթարկելով անհրաժեշտ հնչյունափոխության:
    կրծքավանդակ, ջրաման, շուրջագիծ, մսագործ, ուրվական, տնկարան, մածնաման, չվացուցակ, սննդամթերք:
    Գաղտնավանկի ը ձայնավորի հնչյունափոխությունը
    1.Համեմատիր դեմ-դիմաց գրված բառերը և ցույց տուր, թե հնչյունական ինչ փոփոխություններ են տեղի ունեցել՝
    մեղր-Մեղրաձոր, մանր-մանրամասն, համր-համրություն, խառն-խառնիխուռն, ազդր-ազդրամիս, թանձր-թանձրանալ բոլորի մեջ Ը-ն սղվել է։
15. Տրված բառերից յուրաքանչյուրով 1-2 բառ կազմիր այնպես, որ տեղի ունենա հնչյունի փոփոխություն՝
    աստղ, կարծր, փոքր, կայսր, քաղցր
    աստղաբույլ,կարծրանալ,փոքրրիկ,կայսրություն,քաղցրաղած
    Յա, ույ երկհնչյունների հնչյունափոխությունը
    1.Համեմատիր դեմ-դիմաց գրված բառերը և ցույց տուր, թե հնչյունական ինչ փոփոխություններ են տեղի ունեցել՝
    հավիտյան-հավիտենական , սենյակ-սենեկազգեստ, առօրյա-առօրեակամ, հնամյա-հնամենի, պատանյա-պատանեկիկ:
    Բոլորի մեջ յա-ն դարձել է ե
16. Տրված մասերը միացնելով բառեր կազմիր:
    վայրկյան+ցույց, կատարյալ+ություն, մատյան+գիր, առաքյալ+ական, հեծյալ+զոր, ատյան+կալ:
    վայրկյանցույց, կատարելություն, մատենագիր, առաքելական, հեծելազոր, ատենակալ:
17. Հետևյալ բառերից 2-ական բառ կազմիր այնպես, որ ույ երկհնչյունը փոխվի ու-ի՝
    Զրույց, ցույց, գույն, հույս, հրապույր, լույս, բույր:
    Զրուցել, զրուցակից ցուցարար,ցուցանակ գունային, գունավոր հուսահատ, հուսախափ հրապուրել, հրապուրիչ լուսաբանել, լուսավոր, բուրմունք, բուրավետ
    4.Գտիր հետևյալ բառերի հնչյունափոխված մասը և վերականգնիր անհնչյունափոխ ձևերը՝
    Լուսավոր-լույս, բուրաստան-բույր, բուսական-բույս, մատուցել-մատույց, զգուշություն-զգույշ, հուսալից-հույս, թունավոր-թույն, գունեղ-գույն, կապտություն-կապույտ, սառցարան-սառույց, համբուրել-համբույր, ողջունել-ողջույն, կուտակել-կույտ, կառուցում-կարույց, զեկուցում-զեկույց, անասնաբուծություն-բույժ:
    5.Հետևյալ բառերից փակագծերում տրված բառերի և մասնիկների օգնությամբ կազմիր նոր բառեր՝ ենթարկելով անհրաժեշտ հնչյունափոխության:
    Կառույց(պատել), բույս(բան), հույս(տու), լույս(բեր), զեկույց(գիր), հրապույր(իչ), գույն(վառ), սառույց(պատ)
    Կառուցապատել, բուսաբան, հուսատու, լուսաբեր, զեկուցագիր, հրապուրիչ, գունավառ, սառուցապատ