Նուկլեինաթթուներ, դրանց ֆունկցիաները, գենետիկական կոդ

Լրացուցիչ աշխատանք

Թարգմանել հղումներով նշված  որևէ նյութ և պատրաստել ուսումնական նյութեր:

Նուկլեինաթթուները պոլիմերներ են, որոնց մոնոմերները կոչվում են նուկլեոիդներ: Այս նյութերն առաջին բջջի կորիզում հայտնաբերել է շվեցարացի կենսաքիմիկոս Ֆրիդրիխ Միշերը 19-րդ դարում, դրանով է պայմանավորված նրանց ավանումը: Իսկ հետագայում նուկլեինաթթուներ գտնվել են նաև բջջի այլ օրգանոիդներում և մասերում:

ԴՆԹի-ի մոլեկուլն իրենից ներկայացնում է երկու թելեր՝ մեկը մյուսի շուրջ ոլորված՝ շղթաներ, որոնցից յուրաքանչյուրը պոլիմեր է, որի մոնոմերներն են նուկելոդիները: Նուկլեոտիդը միացություն է՝ կազմված է երեք նյութերից՝ազոտական որոշակի տեսակի հիմքից, ածխաջրից և ֆոսֆորական թթվից: ԴՆԹ-ի մոլեկուլում տաբերում են 4 տեսակ նուկլեոտիդներ, որոնցում ածխաջուրը և ֆոսֆորական թթուն միանման են, և դրանք իրարից տարբերվում են միայն ազոտական հիմքով: Նուկլեինաթթուների հիմնական ֆունկցիան սպիտակուցների կառուցվածքի մասին տեղեկատվության պահպանումն է, հաջորդ սերունդներին փոխանցումը, ինչպես նաև սպիտակուցի սինթեզի իրականացումը: 

ԴՆԹ-ի երկու շղթների միացման մեջ կարևոր օրինաչափություն կա, մի շղթայի նուկլեոտիդ: Այս զուգակցումներից յուրաքանչյուրում զույգ նուկլեոտիդները կարծես իրար լրացնում են:

ԴՆԹ-ի այսպիսի կառուցվածքը հայտնաբերել է ամերիկացի կեսնաբան Ջեյս Ուոթսոնը և անգլիացի ֆիզիկոս Ֆրենսիս Քրիկը: ՌՆԹ-ն կառուցվածքով նման է ԴՆԹ-ի մեկ շղթային: ՌՆԹ-ի նուկլեոտիդներում ածխաջուրը ոչ թե դեզոսիռիբոզն է այլ ռիբոզը: Այստեղից էլ առաջանում է ՌՆԹ անվանումը:

Նուկելինաթթուների մոլեկուլում գաղտնագրված է տվյալ բջջին բնորոշ տեղեկություն: Կա մի ծածկագիր, որը որոշում է սպիտակուցի մոլեկուլում այս կամ այն ամինաթթվի առկայությունը: Դա նուկլեոտիդների դասավորման հաջորդականությունն է, որոնք երեքական քանակով գաղտնագրում են որոշակի ամինաթթու: Գենետիկական այսպիսի ծածկագիրը լրիվ վերծանված է, և հայտնի է թե նուկլեոտիդների ինչ զուգակցմամբ է որոշվում սպիտակուցի մոլեկուլում յուրաքանչյուր ամինաթթու: Ծածկագիրը համընդհանուր է բոլոր կենդանի օրգանիզմների, այդ թվում նաև մարդու, ինչպես նաև վիրուսների համար:

Ի՞նչ կլինի մարդու հետ, եթե չլիներ միջանկյալ ուղեղը 

Սա գտնվում է ﬔծ կիսագնդերի տակ, որի հիﬓական բաժիններից են տեսաթումբը և ենթատեսաթումբը: Տեսաթմբում են տեղադրված բոլոր զգայարանների ենթակեղևային կենտրոնները, որտեղից գրգիռները փոխանցվում են մեծ կիսագնդերի տարբեր բաժիններ։ Ենթատեսաթմբում են տեղադրված վեգետատիվ նյարդային համակարգի բարձրագույն կենտրոնները, այն վերահսկում է օրգանիզմի ներքին միջավայրի բաղադրույթունը։ Այստեղ են գտնվում նաև քնի, քաղցի և ծարավի զգացողությունը, ջերմակարգավորման կենտրոնները։ Հետևաբար մենք չէինք զգա քաղց, ծարավ, քնի հակում։ Նաև չէինք ունենա զգայարանները, քանի որ տեսաթմբում են տեղակայված բոլոր զգայարանների ենթակեղևային կենտրոնները։

1. Ի՞նչ ազդեցություն ունի օրգանիզմի վրա մարդու հոգեվիճակը, ինչու՞ կենսուրախ մարդիկ ավելի հազվադեպ են հիվանդանում

Երբ կենսուրախ մարդը մտածում է լավ, ուրախ բաների մասին, նրա կյանքն ավելի ուրախ է անցնում և արդեն իր օրգանիզմը, մարմինը առողջ և ճկուն է։ Բայց երբ մարդիկ տխուր են, մտածում են միայն դժվարությունների և վատ բաների մասին, դառնում են ավելի տխուր, հոգնած և ընկճված։ Այս ամենից պաարզ է դառնում, որ այդ ամեն ինչը միայն ներշնչանքի արդյունքն է։

2. Առողջ սիրտ, որն է վրեջինիս նախադրյալները՝ կարող եք վերցնել հարցազրույց բարեկամ բժիշկներից։

Երիտասարդ տարիքում աղի քիչ օգտագործումը նպաստում է հետագայում սիրտ-անոթային հիվանդությունների և հիպերտոնիայի առաջացման հավանականության նվազմանը: Առողջ սիրտ ունենալու համար հարկավոր է մեծ ուշադրություն դարձնել առաջին հերթին սննդին: Սննդակարգում պետք է մեծ տեղ զբաղեցնեն վիտամիններով, հանքանյութերով, մանրաթելերով հարուստ սննդատեսակները: Չի կարելի օգտագործել ճարպեր, շաքար և նատրիում: Դրանք խոլեստերին են առաջացման հիմնական պատճառներից են:

3. Մեր լաբորատորիան համալրվել է նոր սարքավորումներով, ուստի առաջարկում եմ կատարել հետևյալ հետազոտական աշխատանքները

• Ի՞նչ է մանրադիտակը, ո՞վ է այն կիրառել առաջին անգամ, ի՞նչ հետազոտոյթյուններ են կատարվել մանրադիտակի շնորհիվ

Մանրադիտակը անզեն աչքով անտեսանելի մանր առարկաների և դրանց առանձին մասերի խոշորացված պատկերն ստանալու օպտիկական սարք է։ Սովորական պայմաններում առողջ աչքը, որը բնական օպտիկական համակարգ է, լավագույն տեսողության հեռավորության վրա  երկու փոքր առարկաներ կամ առարկայի առանձին՝ մոտ դասավորված մասեր կարող է տարբերել, երբ դրանց հեռավորությունը 0,08 մմ-ից փոքր չէ։ Մանրադիտակով կատարվում են քիմիական, կենսաբանական և այլ տիպի հետազոտություններ։ Երկու ոսպնյակից կազմված համակարգի խոշորացնող հատկությունը դեռես 16-րդ դարում հայտնի է եղել հոլանդացի և իտալացի ակնոցագործ վարպետներին։ Մանրադիտակի լայն կիրառությունն ու կատարելագործումն սկսվել է 17-րդ դարի սկզբին։ Գիտական նպատակներով մանրադիտակի օգտագործման մեծ հաջողությունները կապված են Ռոբերտ Հուկի, հատկապես, Ա. Լևենհուկի անունների հետ։  Մանրադիտակը կազմված է 3 հիմնական մասերից, առարկան արտապատկերող օպտիկական համակարգից, առարկան լուսավորող օպտիկական մասից և մեխանիկական մասից, որն ապահովում է առարկայի և օպտիկական համակարգի ճշգրիտ տեղաշարժը միմյանց նկատմամբ։  Հետազոտման մեթոդից ու կիրառության ոլորտից կախված՝ գոյություն ունեն մանրադիտակի բազմաթիվ տեսակներ՝ չափիչ , կենսաբանական, բևեռացված լույսի, լյումինեսցենաային, բարձրջերմասաիճանային և այլն։ Գերփոքր չափերի օբյեկտներ ուսումնասիրելիս օգտագործում են էլեկտրոնային մանրադիտակներ։

• Որ՞ոնք են մանրադիտակով աշխատելու և խնամելու կանոնները

1. Մանրադիտակը հանվում է գործից և տեղափոխվում աշխատատեղ, այն պահում է եռոտանի բռնակով մի ձեռքով և մյուսի հետ օժանդակ է եռոտանի ոտքին: Մանրադիտակը չի կարող թեքվել դեպի այն կողմը, քանի որ հոնքերը կարող են դուրս գալ խողովակից:

2. Մանրադիտակը սեղանի վրա դրվում է սեղանի եզրից 3-5 սմ հեռավորության վրա, բռնակով դեպի ձեր կողմը:

3. Սահմանեք մանրադիտակի դաշտի ճիշտ լուսավորությունը: Դա անելու համար, նայելով մանրադիտակի ականջին, հայելին ուղղորդում է լույսի ճառագայթը աշխատասեղանի լուսավորիչից (որը լույսի աղբյուր է) դեպի ոսպնյակը: Լուսավորության պարամետրերը կատարվում են 8 x ոսպնյակներով: Պատշաճ տեղադրմամբ, մանրադիտակի տեսադաշտը նման կլինի մի շրջանակի, լավ և հավասարաչափ լուսավորված:

4. Պատրաստումը տեղադրվում է բեմում և ամրագրված է իր տերմինալներով:

5. Սկզբում դեղը հետազոտվում է 8 x ոսպնյակի միջոցով, այնուհետև անցնում մեծ աճերի:

• Ինչպե՞ս է աշխատում ջրի թորման սարքը, ինչո՞վ է թորած ջուրը տարբերվում սովորականից, որտե՞ղ է այն կիրառվում 

Թորած ջուրը թորման եղանակով հանքային աղերից, օրգանական ու անօրգանական նյութերից և այլ խառնուրդներից մաքրված ջուրն է։ Թափանցիկ է, անգույն և չեզոք։ Մաքրման աստիճանը կախված է կիրառման նպատակներից։ Պահում են անագե փակ անոթներում կամ քիմիապես կայուն շշերում։ Թորած ջուրը պիտանի չէ խմելու համար։ Երկարատև օգտագործումը առաջացնում է ստամոքս-աղիքային համակարգի գործունեության խանգարում։

• Ի՞նչ է պետրիի թասը, որտե՞ղ է այն կիրառվում

Պետրիի թասը մակերեսային թափանցիկ յուղազերծված տարա է, որը կենսաբաններն օգտագործում են մշակույթի բջիջները, ինչպիսիք են մանրէները, սնկերը կամ փոքր մամուռները: Մշակույթի թասը ամենատարածված տեսակն է: Կոնտեյները անվանվել է գերմանացի մանրէաբան Ջուլիուս Ռիչարդ Պետրիի անունով: Առաջին հակաբիոտիկ պարունակող Փենիցիլինը հայտնաբերվել է 1929 թ. դրա շուրջ գտնվող մանրէները:

Դելֆինների ուղեղը քաշով մոտ է մարդու ուղեղին: Չափն այս դեպքում նշանակություն չունի: Շվեյցարացի գիտնականները, որոնք հետազոտել են կենդանիների ունակությունները, հայտնաբերել են, որ մտավոր կարողությունների մակարդակով դելֆինները երկրորդ տեղն են զբաղեցնում մարդուց հետո: Երրորդ տեղում փղերն են, իսկ կապիկները միայն չորրորդ տեղում են հայտնվել: Չզիջելով քաշով հասուն մարդու ուղեղին`դելֆինի ուղեղը ծալքերի ավելի բարդ կառուցվածք ունի:

Զարմանալի է նաև դելֆինի ուղեղի մեկ այլ հատկություն ևս` նա երբեք չի քնում: Ուղեղի աջ և ձախ կիսագնդերը հերթով են հանգստանում: Չէ, որ դելֆինը միշտ պետք է զգոն լինի` խուսափի գիշատիչներից և պարբերաբար դուրս գա ջրի երես շնչելու համար:

Դելֆիններն իրապես զարմանալի հատկություններով են օժտված: Հայտնի ամերիկացի նյարդաֆիզիոլոգ Ջոն Լիլլը, որն առաջիններից էր, ով սկսեց ուսումնասիրել ուղեղի ֆիզիոլոգիան Փենսիլվանիայի համալսարանում, դելֆիններին անվանել է «զուգահեռ քաղաքակրթություն»:

• Ո՞րն է տեսողության նշանակությունը:
• Որո՞նք են աչքի օժանդակ հարմարանքները:
• Ինչպե՞ս է փոխվում բբի մեծությունը` կախված լուսավորությունից:
• Որտե՞ղ են տեղավորված տեսողական ընկալիչները:
• Ո՞րն է սրվակիկների եւ ցուպիկների դերը:
• Ի՞նչ է կարճատեսությունը, եւ ինչպե՞ս կարելի է կանխել այն:
• Ի՞նչ է հեռատեսությունը, ինչպիսի՞ ակնոց պետք է օգտագործել:
• Ինչպե՞ս պահպանել աչքերը տեսողության խանգարումներից եւ հիվանդու-
  թյուններից:

1. Տեսողության վերլուծիչի շնորհիվ մարդը կարողանում է կողմնորոշվել շրջապատի առարկաների նկատմամբ եւ խուսափել վտանգից
2. Օժանդակ հարմարանքներից են հոնքերը, կոպերը, թարթիչները, շաղկապենին, արցունքագեղձերը եւ ակնագունդը շարժող մկանները :
3. Երբ լույսը շատ է ,բիբը նեղանում է ,որպեսզի քիչ լույս կլանի,իսկ երբ լույսը քիչ է ապա բիբը լայնանում է որ ավելի շատ լույս կլանի:
4. ցուպիկներն օժտված են բարձր լուսազգայությամբ. գրգռվում են նույնիսկ թույլ, մթնշաղային լույսից, սակայն գույները չեն տարբերում: Սրվակիկները ընկալում եւ տարբերակում են գույները վառ լուսավորության դեպքում:
5. Կարճատեսության դեպքում մարդը տեսնում է միայն մոտիկ գտնվող առարկաները:Կարճատեսության ժամանակ ընտրվում է երկգոգա- վոր ապակիներով ակնոց, որը լույսի ճառագայթները բեկում է այնպես, որ պատկերը ձեւավորվում է ցանցաթաղանթի դեղին բծի վրա:
6. Հեռատեսությունը կարող է լինել ձեռքբերովի եւ բնածին: Ձեռքբերովի հեռատեսության դեպքում, տարիքի հետ կապված, թու- լանում է ակնաբյուրեղի առաձգականությունը, եւ այն դառնում է ավե- լի հարթ:Բնածին հեռատեսությունը կապված է աչքի հատակի տարածության փո- քր լինելու հետ, որի հետեւանքով ակնագունդը կարճացած է:Կարճատեսությունը կանխելու համար անհրաժեշտ է գիրքն ընթերցե- լիս 20-30 րոպեից հետո 2-3 րոպե հանգստանալ՝ նայել հեռու գտնվող կանաչ առարկաներին կամ երկնքին: Պետք չէ երկար նստել հեռուստա- ցույցի կամ համակարգչի առաջ.

8.Նախ` ընթերցանու- թյան եւ գրելու ժամանակ պետք է գիրքը կամ տետրը պահել 30-35 սմ հեռավորության վրա: Լույսը պետք է ընկնի ձախ կողմից եւ աշխատա- սենյակում լինի չափավոր լուսավորություն. թույլ կամ ուժեղ լույսը հոգ- նեցնում է աչքերը: Չի կարելի կարդալ պառկած, տրանսպորտում, քանի որ խախտվում է գրքի եւ ակնաբյուրեղի միջեւ եղած հեռավորությունը եւ լուսավորվածությունը: Վերջինս նպաստում է ակնաբյուրեղի կորության անընդհատ փոփոխությանը, եւ թուլանում է նրա առաձգականությունը:
Երբեմն տեսողությունը թուլանում է A վիտամինի անբավարարության դեպքում:
Տեսողության վրա վնասակար է ազդում ծխելը:Աչքը պետք է պաշտպանել փոշուց եւ ախտահարույց մանրէներից: Չի կարելի աչքը տրորել կեղտոտ ձեռքերով, սրբիչով եւ թաշկինակով: Եթե աչքի մեջ փոշի է ընկել, անհրաժեշտ է այն լվանալ ջրով:

Շնչառական համակարգ՝ կառուցվածքը և ֆունկցիան:

Շնչառությունը գործընթացների համալիր է, որն ապահովում է օրգանիզմի կողմից թթվածնի յուրացումը, նրա օգտագործումը օրգանական նյութերի օքսիդացման համար և նյութափոխանակության արգասիք ածխաթթու գազի հեռացումը:
Շնչառական համակարգը կազմված է օդատար ուղիներից (քթի խոռոչ, քթըմպան, կոկորդ, շնչափող և բրոնխներ) և գազափոխանակության օրգաններից` թոքերից:

Քիթ-կոկորդ՝ կառուցվաշքը և ֆունկցիան:

Քթի խոռոչը ոսկրաաճառային միջնորմով բաժանվում է երկու խոռոչների: Յուրաքանչյուր խոռոչ ունի ոլորապտույտ անցուղիներ, որոնք մեծացնում են նրա ներքին մակերեսը: Այդ ամբողջ մակերեսը պատված է լորձաթաղանթով, որը կազմված է թարթիչավոր էպիթելային հյուսվածքից: Թարթիչների թարթման, շարժման օգնությամբ քթի խոռոչից հեռացվում է լորձը՝ նրան կպած մանրէների և փոշու հետ միասին: Քթի խոռոչում ներշնչված օդը, շփվելով լորձաթաղանթի արյունատար անոթների հետ, տաքանում է՝ հասնելով մարմնի ջերմաստիճանին, իսկ լորձի միջոցով խոնավանում է :

Կոկորդը գտնվում է պարանոցի վերին մասում: Այն մի քանի աճառներով, կապաններով, ջլերով և մկաններով միմյանց միացած խոռոչ է: Աճառներից ամենամեծը՝ վահանաճառը, շոշափվում է պարանոցի վրա առջևից: Այն արտաքինից պաշտպանում է կոկորդը: Կոկորդի մուտքը վերևից փակվում է մակկոկորդի աճառով, որը կլլման պահին խոչընդոտում է սննդագնդիկի թափանցումը շնչափող: Հակառակ դեպքում սննդանյութի անցումը շնչափող շնչահեղձության և մահվան պատճառ կարող է դառնալ:

Կոկորդի խոռոչը պատված է լորձաթաղանթով, որը վնասազերծում է օդի հետ այստեղ հասած մանրէները, փոշին և շարունակում է տաքացնել ու խոնավացնել օդը:

Շնչառական համակարգի կառուցվածքը և հիվանդությունները

Բրոնխալ Ասթմա

Բրոնխալ ասթման  խրոնիկական հիվանդություն է: Բրոնխիալ ասթման լինում է անընդհատ կրկնվող վարակային կամ ոչ վարակային ալերգիկ հիվանդություն:

Բրոնխիտ

Բրոնխիտը հիվանդություն է, որն առաջանում է տարբեր պատճառներից (վարակային, ալերգիկ և այլ): Այդ հիվանդությունով առավել հաճախ հիվանդանում են փոքրերը:

Տուրբերկուլյոզ

Տուրբերկուլյոզ իրենից ներկայացնում է քրոնիկական վարաքիչ հիվանդություն:Հաճախ հիվանդանում են դեռահասները և ծերերը,քանզի նրանց օրգանիզմում վարկակի հանդեպ դիմադրողականությունը ցածր է:

Ծխախոտի ազդեցությունը շնչառական համակարգի վրա, ինչպես թողնել ծխելը։

Անկախ այն բանից, թե ինչպես եք օգտագործում, ծխախոտը վտանգավոր է ձեր առողջության համար: Ծխախոտային ցանկացած արտադրանքի մեջ առկա են միայն առողջության համար վտանգավոր նյութեր՝ ացետոնից ու խեժից մին​չև նիկոտին և ածխածնի երկօքսիդ: Նյութերը, որոնք դուք շնչում եք, ազդում են ոչ միայն ձեր թոքերի, այլև ամբողջ մարմնի վրա:Ծխելը կարող է հանգեցնել բազմաթիվ խնդիրների, ինչպես նաև ձեր օրգանիզմի համակարգերի վրա երկարաժամկետ ազդեցությունների: Թեև ծխելը հիմնականում բերում է տարիների ընթացքում նկատվող խնդիրների, սակայն երբեմն դրանք արտահայտվում են անմիջապես:

Շնչառական համակարգ

Ծխելու ժամանակ այնպիսի նյութեր են մտնում օրգանիզմ, որոնք կարող են վնասել ձեր թոքերը: Ժամանակի ընթացքում դա կարող է բերել մի շարք խնդիրների: Ծխող մարդիկ թոքային հիվանդությունների ավելի մեծ ռիսկի են ենթարկվում, որոնցից են` էմֆիզեմա, քրոնիկական բրոնխիտ, թոքերի քրոնիկական օբստրուկտիվ հիվանդություն, թոքերի քաղցկեղ։

Ծխախոտից հրաժարվելը կարող է հանգեցնել շնչառական ժամանակավոր գերծանրաբեռնվածության և անհանգստության, քանի որ թոքերը և օդուղիները սկսում են մաքրվել: Ծխելը թողնելուց անմիջապես հետո լորձի գերարտադրությունը վկայում է, որ ձեր շնչառական համակարգը վերականգնվում է:
Երեխաները, որոնց ծխողները ծխում են, ավելի հակված են այնպիսի խնդիրների, ինչպիսիք են` հազը, ասթման, թոքաբորբը և բրոնխիտը:

Մաշկը կազմում է մարմնի ընդհանուր ծածկույթը, որի մակերեսը 1,5-2 քառակուսի մետր է, հաստություն՝ 0,5-4 մմ, քաշը՝ մարմնի քաշի 16 տոկոսը: Նրա մեջ են գտնվում զգացող նյարդային վերջույթների ընկալիչները և մաշկի բաղադրիչները՝ ճարպագեղձերը, քրտնագեղձերը, կաթնագեղձերը, մազերը, եղունգները: Բնական բացվածքների, անցքերի շրջանում մաշկը վերածվում է լորձաթաղանթի:

Մաշկի ռեցեպտորներն ընկալում են ջերմությունը, շփումն ու հպումը, հարվածը և տարբեր ազդակներից առաջացած գրգիռները՝ դրանք հաղորդելով կենտրոնական նյարդային համակարգ: 

Բացի գրգիռներն ընկալող և հաղորդող հատկությունից, մաշկն ունի նաև մի շարք կարևոր ֆունկցիաներ՝ պաշտպանական, արտազատական, շնչառական, ջրաաղային փոխանակության և ջերմականոնավորման: Միևնույն ժամանակ այն արյան պահեստ է:

Վերնամաշկը կազմված է բազմաշերտ, տափակ, եղջերացող էպիթելային հյուսվածքից, որի մակերեսային շերտը եղջերանում և աստիճանաբար թափվում է: Վերնամաշկի հիմնային շերտի բջիջներն աստիճանաբար լրացնում են այդ կորուստը՝ տակից թարմ շերտ գոյացնելով:

Բուն մաշկը պարունակում է նյարդային կազմության շարակցական հյուսվածք, առաձիգ և հարթ մկանաթելեր: Որոշ տեղերում մկանաթելերը հավաքվելով՝ կազմում են բարակ շերտ, օրինակ՝ կրծքագեղձի շուրջպտկային շրջանում, պտուկում, ամորձապարկում: Դեմքի մաշկը կապված է դիմախաղի մկանների հետ: Բուն մաշկն ունի վերին՝ ավելի խիտ, և ստորին՝ ավելի նոսր ցանցավոր շերտեր: 

Մաշկի վերին շերտում կան կատարներ և ակոսներ, որոնք լավ նկատելի են ափի ու մատների մաշկի վրա և ունեն յուրաքանչյուր անհատին բնորոշ պատկեր: Մաշկի մնացած մակերեսին կան եռանկյունաձև կամ ռոմբաձև դաշտերով նուրբ պատկերներ: Այդ եռանկյունիների կամ ռոմբերի անկյունավոր բացվածքներից դուրս են գալիս մազերի ցողունները և բացվում ճարպագեղձերի ծորաններն ու քրտնագեղձերը:

Մաշկի ստորին՝ ցանցավոր շերտն աստիճանաբար վերաճում է ենթամաշկային շարակցական և ճարպային փխրուն հյուսվածքի:

Ճարպային շերտը պատում է ստորադիր օրգանները և ունի ջերմականոնավորող դեր: Այն սննդանյութերի պահեստարան է և ջերմության վատ հաղորդիչ:

Մաշկի գույնը պայմանավորված է մելանին գունակի առկայությամբ, որը հիմնականում կուտակվում է վերնամաշկում, իսկ գունավոր ցեղերի ներկայացուցիչների մաշկում այն կարող է կուտակվել նաև բուն մաշկի վերին շերտի բջիջներում:

Մաշկում կան 3 տեսակի գեղձեր՝ ճարպագեղձեր, քրտնագեղձեր և կաթնագեղձեր:

ճարպագեղձերը պարզ բշտիկային գեղձեր են, որոնց ծորանները բացվում են մազային պարկի մեջ: Արտադրված ճարպն օծում է մազերը և մաշկը՝ պահպանելով դրանք վնասվելուց: Ճարպագեղձեր կան նաև որոշ ոչ մազածածկ տեղերում: Ճարպագեղձեր չկան ափի և ներբանի վրա:

Քրտնագեղձերը պարզ խողովակակազմ գեղձեր են: Գտնվում են ավելի խորը՝ ցանցավոր շերտի և ենթամաշկի սահմանում: Դրանք շատ են հատկապես ափերի, ներբանի և թևատակի շրջանում: Քրտնագեղձերի ծորանները բացվում են մաշկի կատարիկների վրա: Օրվա ընթացքում արտադրվում է մոտավորապես 500 մլ քրտինք, որի միջոցով արտաթորվում են նյութափոխանակության ընթացքում առաջացած վնասակար նյութերը: Քրտինքի գոլորշիացման միջոցով կարգավորվում է մարմնի ջերմաստիճանը:

Մաշկը պահանջում է ամենօրյա խնամք, քանի որ նրա վրա ազդում են արտաքին և ներքին բազմաթիվ գործոններ, որոնք կարող են զանազան բնույթի հիվանդություններ առաջացնել: Բազմաթիվ ընդհանուր հիվանդությունների ժամանակ մաշկում տեղի են ունենում տարբեր ախտաբանական երևույթներ, որոնց միջոցով հնարավոր է դառնում հիվանդության ախտորոշումը: